Wettelijk kaderin België – De Gids voor Giften & Legaten
Menu Close

1. WETTELIJK KADER

De internationale verenigingen met menslievend doel werden in België ingesteld bij de wet van 25 oktober 1919 en de Verenigingen Zonder Winstoogmerk (VZW) bestaan sedert de wet van 27 juni 1921. Vóór deze wetten hadden sommige verenigingen of instellingen reeds een statuut waarbij hen rechtspersoonlijkheid werd toegekend evenals de mogelijkheid giften te ontvangen, maar dit waren slechts uitzonderingen.

De wetgeving op de VZW’s werd volledig herzien bij wet van 2 mei 2002, waarvan de definitieve tekst werd bekendgemaakt in het Belgisch Staatsblad van 11 december 2002.

Deze wet is in werking getreden op 01.07.2003.

Deze wet wijzigt de regeling zowel van de VZW’s naar nationaal recht, als van de internationale verenigingen. Ze maakt onder meer de oprichting mogelijk van stichtingen, namelijk verenigingen die op zichzelf kunnen bestaan, zonder dat hun maatschappelijk bestaan afhankelijk is gesteld van hun leden. De stichtingen worden weliswaar gecontroleerd door bestuurders, maar hangen niet af van leden die de statuten van deze stichtingen zouden kunnen wijzigen.

2. AARD VAN DE VZW’S EN VAN DE STICHTINGEN

Het verenigingsrecht is gewaarborgd door de Belgische Grondwet en veel Belgen hechten er belang aan, zowel in de sportwereld als in de cultuur- of liefdadigheidswereld; de verscheidenheid aan verenigingen is zeer groot.

Vóór 1921 bestonden de verenigingen feitelijk, maar werden ze niet erkend als rechtspersoon.
Sedert de wet van 1921 bestaan de verenigingen los van hun leden en kunnen ze permanent hun doel nastreven.

Het verschil tussen de stichtingen en de VZW’s heeft betrekking op de verhoudingen met de leden. Wat de VZW’s betreft, vormen de leden de algemene vergadering van de VZW en kunnen zij alle beslissingen nemen die nodig zijn voor het bestaan van de vennootschap, met inbegrip van de wijziging van de basisovereenkomst van de VZW. Wat de stichtingen betreft, zijn er geen leden. De stichting bestaat op zichzelf en streeft het doel na dat haar bij de oprichting werd toegekend.

De bestuurders en de raad van bestuur zorgen enkel voor het beheer.

3. EEN BELANGELOOS EN NIET WINSTGEVEND DOEL

De verenigingen dienen een “maatschappelijk” doel na te streven..

De wet van 2 mei 2002 voorziet dat de doelstellingen die door de VZW worden nagestreefd thans duidelijk in de statuten dienen gepreciseerd te worden.

Iedere vereniging dient derhalve één of meerdere doelstellingen te hebben, die duidelijk gedefinieerd en niet-winstgevend zijn.

In de statuten dienen de werkingsregels bepaald te worden en in het bijzonder de middelen die aangewend zullen worden om het doel of de doelstellingen van de vereniging te bereiken.

De winstgevende activiteiten kunnen door de vereniging enkel ten bijkomende titel worden uitgeoefend; zo kan bijvoorbeeld een sportclub drank verkopen ter gelegenheid van een sportmanifestatie. Ze kan ook manifestaties organiseren om bijkomende financiële middelen te hebben.

De VZW’s kunnen voor onbeperkte duur worden opgericht, tenzij de oprichters juist de duur ervan hebben willen beperken.

4. DE VZW’S MET MENSLIEVEND DOEL

Indien alle VZW’s noodzakelijkerwijze een menslievend doel nastreven en geen financieel doel mogen beogen, bestaan er in realiteit twee categorieën VZW’s:
– deze die worden opgericht om van hun activiteiten te kunnen leven, zelfs indien deze geen financieel doel nastreven.

Zo kunnen hier vermeld worden:
de ziekenhuizen, de scholen of vele sportclubs; – deze die enkel leven van de giften die ze ontvangen, zoals de VZW’s die bijstand verlenen in het buitenland of in eigen land en in het algemeen heel wat liefdadigheidswerken.

Teneinde misbruiken te voorkomen, werden de verenigingen door de wet van 2 mei 2002 onderworpen aan beheers- en controlecriteria die een betere transparantie van de rekeningen en van de verrichte handelingen verzekeren.

Transparantie van de handelingen van de verenigingen is noodzakelijk om de personen die hen bijstaan te beveiligen tegen misbruiken die reeds af en toe, maar gelukkig uitzonderlijk, werden vastgesteld.