LEGATEREN OF SCHENKEN ?

Indien ik bij testament een bedrag legateer aan een persoon of een instelling, blijf ik heer en meester van mijn bezittingen tot op het ogenblik van mijn overlijden.
Ik kan de beschikking steeds wijzigen.
Ik heb mij dus persoonlijk niet verarmd.
Ik neem eventueel maatregelen voor het ogenblik van mijn overlijden.
Wanneer ik aan een instelling of aan een persoon een schenking doe, verarm ik mij onmiddellijk. Een schenking is definitief. Het is kosteloos en zonder vergoeding.
Het geschonken bedrag kan niet het voorwerp uitmaken van een verzoek tot terugbetaling.
Het maken van een legaat is de meest gebruikelijke manier om mijn bezittingen aan liefdadig-heidswerken over te laten.

HOE LEGATEREN BIJ TESTAMENT ?

Er zijn verschillende manieren om een testament op te maken;
één ervan is het maken van een legaat.
Het meest voorkomende testament is het eigenhandig geschreven testament. U kan het zelf opmaken.

Drie regels: het dient:

eigenhandig geschreven te zijn door de persoon die wenst te beschikken (niet getypt);
eigenhandig gedateerd te zijn door degene die het opgesteld heeft;
eigenhandig ondertekend te zijn door degene die het opgesteld heeft. Het testament kan derhalve worden neergeschreven op eender welk stuk papier en met eender welk schrijfmiddel, maar er dient ook rekening gehouden te worden met de volgende regels:
twee personen kunnen niet samen hetzelfde testament opmaken.
Zo kunnen man en vrouw niet samen één enkel testament opmaken. Dit verbod vloeit voort uit het feit dat eenieder vrij moet zijn om zijn testament te wijzigen, en dit los van de ander.
de aanduiding van de begunstigde dient duidelijk en precies te zijn: zo is het onmogelijk zijn bezittingen over te laten aan”de arme mensen van Kongo”, noch “aan de katten van Brussel.”
Bij testament kan men vrij over al zijn bezittingen beschikken.

EN HET VOORBEHOUDEN ERFDEEL?

Zij die kinderen hebben of die gehuwd zijn, kunnen ook over al hun goederen beschikken. Maar in dit geval zullen de kinderen (of, indien en geen kinderen zijn, de ouders) of de echtgenoot eventueel het bedrag van het legaat kunnen doen verminderen door het zogenaamde “voorbehouden erfdeel” in te roepen, namelijk het minimumdeel dat hen door de wet gewaarborgd wordt.

Desondanks kan het testament betrekking hebben op alle bezittingen, gezien men niet weet of men bij zijn overlijden nog kinderen zal hebben, noch of zij hun deel zullen opeisen.

EEN ALGEMEEN LEGAAT MAKEN OF EEN BEDRAG LEGATEREN?

Het algemeen legaat

Dit is de beschikking waarbij men ten gunste van één of meerdere begunstigden beschikt over het volledige vermogen.

Indien u wenst dat één of meerdere personen uw bezittingen verdelen, volstaat het deze personen, instelling of vereniging als begunstigde van uw nalatenschap aan te duiden ten titel van algemeen legataris.

De algemene legataris of legatarissen zullen het geheel van uw bezittingen verdelen maar ze zullen ook de bijzondere legaten dienen te betalen die u zult maken.

Indien u meerdere algemene legatarissen aanduidt, zullen ze in zoveel delen moeten verdeeld worden als er personen werden aangeduid (de wijze waarop zede bezittingen onderling zullen verdelen, kan door u worden vastgelegd).

Het bijzonder legaat

U kunt een som geld of een bepaald goed willen nalaten aan een vereniging, een instelling of een particulier.

In dit geval zal deze persoon enkel dit goed krijgen dat u hem uitdrukkelijk hebt nagelaten. Hieronder wordt een voorbeeld gegeven.

Tussen het algemeen legaat en het bijzonder legaat bestaat nog een derde categorie, namelijk het legaat ten algemene titel, een weinig gebruikte techniek.

WAT IS HET NuT VAN HET ADVIES VAN DE NOTARIS ?

De notaris en de schenkingen.
Twee soorten schenkingen kunnen in principe enkel geschieden bij notariële akte en stellen een aantal moeilijke technische problemen.
Het betreft :
• schenkingen van onroerende goederen,
• schenkingen die betrekking hebben op effecten op naam, zoals aandelen in een BvBA of aandelen op naam van een naamloze vennootschap of aandelen van een
coöperatieve vennootschap.
Kunnen derhalve het voorwerp uitmaken van een handgift, van een rechtstreekse overgang zonder al te veel formaliteiten:
• roerende goederen
• roerende waarden die geacht worden van dezelfde aard te zijn als roerende goederen, namelijk bankbiljetten, effecten aan toonder, kasbons aan toonder en meer in het algemeen alle waarden die geïncorporeerd zijn in effecten aan toonder die vrij overdraagbaar zijn.
Sedert enkele jaren reeds hebben de financiële instellingen hun cliënten de mogelijkheid gegeven om handgiften te doen aan hun loketten. Deze instellingen zien erop toe dat op het ogenblik van de gift de minimum formaliteiten, die beperkt doch verplichtend zijn, worden nageleefd en dat er geen risico’s tot nietigheid van de handgift zijn.
De notarissen laten zich ook met deze pleegvormen in.
voor degenen die juridisch niet op de hoogte zijn van de bindende bepalingen ter zake, is het vaak nuttig zich te laten adviseren door een bevoegd jurist alvorens een belangrijke schenking te doen.
Door de aard van zijn functie is de notaris in het algemeen het best geplaatst om raad te geven inzake schenkingen, zelfs indien deze schenkingen niet bij notariële akte gebeuren. Hij zal duidelijke informatie verstrekken over de wijze waarop de schenking uitgevoerd kan worden en over alle gevolgen en moeilijkheden die de schenking met zich mee kan brengen.
Er wordt nochtans vastgesteld dat de meeste schenkingen die dagelijks worden uitgevoerd, en meer in het bijzonder de schenkingen ten gunste van verenigingen, noch bij officiële schenking noch bij handgift gebeuren.
Ze gebeuren door overschrijving van één bankrekening naar een andere.
In het juridisch taalgebruik spreekt men hier van een onrechtstreekse schenking.

Als het om beperkte bedragen gaat, zijn er geen moeilijkheden noch bijzondere regels die moeten worden nageleefd. In de nieuwe wetgeving op de verenigingen en stichtingen is echter voorzien dat een machtiging van de Federale overheidsdienst Justitie vereist is voor iedere gift van meer dan 100.000 eur? behalve, sinds het jaar 2004, voor handgiften waarvan het bedrag vrij is en waarvoor geen toestemming nodig is.

De notaris en de legaten
Een testament opmaken lijkt eenvoudig, maar in realiteit
zijn de situaties nooit gelijkaardig.
Verschillende moeilijkheden kunnen zich voordoen die de doeltreffendheid van het legaat twijfelachtig maken.
Indien degene die zijn testament opmaakt geen kinderen, echtgenoot noch ascendenten nalaat, beschikt hij weliswaar over de volledige vrijheid om zijn testament op te maken, maar dit is zeker niet de meest voorkomende situatie.
Er dient nochtans op toegezien te worden dat de wilsbeschikkingen duidelijk en verstaanbaar zijn : wie zijn de begunstigden? Werden zij duidelijk en nauwkeurig
aangeduid? Hoe zullen zij de goederen onder elkaar
verdelen? Zijn de verantwoordelijkheden van elkeen
duidelijk? Enz…
De tussenkomst van de notaris zal gewoonlijk op drie niveaus te situeren zijn:
• De notaris zal vooreerst de persoon inlichten over wat mogelijk is rekening houdend met de bijzondere familiale toestand en eventueel de beperkingen aan diens vrijheid om een testament op te maken.
• Vervolgens en vooral zal de notaris de betrokkene helpen het testament op te maken en daarbij de correcte bewoordingen gebruiken en erop toezien dat alle
juridische valstrikken worden vermeden, zodanig dat alle verplichtingen die eenvoudig lijken, vervuld zijn.
• De notaris zal ook zorgen voor de bewaring van het testament, zodat bij overlijden dit testament als zeker mag worden beschouwd en werkelijk ten uitvoer kan worden gebracht.

Daartoe bestaat in België een centraal register van Testamenten (crT) dat, met eerbiediging van de vertrouwelijkheid van de testamenten, bij het overlijden van
de betrokkene een zekere en correcte bekendmaking van de testamenten ogelijk maakt.
Dit centraal register wordt beheerd door de Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat.

Koninklijke Federatie van het Belgisch Notariaat
Bergstraat 30-34 – 1000 Brussel
website : www.notaris.be