ANTWERPEN (13/01/2014) De Aziatische tijgermug reist de wereld rond in tweedehandsbanden en lucky bamboo-planten en is dit jaar ook in België gearriveerd. Het risico voor de volksgezondheid is voorlopig gering, omdat het onzeker is of de mug die virussen zoals knokkelkoorts of chikungunya kan overdragen de winter zal overleven. Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) houdt de exoot intussen goed in de gaten.
Sinds vorige zomer volgen onderzoekers van het ITG een populatie Aziatische tijgermuggen (Aedes albopictus) op in een bandenimportbedrijf in de buurt van de Antwerpse haven. In juli 2013 ontdekten collega-onderzoekers van de Universiteit van Luik – Gembloux Agro-Bio Tech reeds een eerste exemplaar van deze tijgermug op dit bedrijf (bit.ly/1eumizn).
Het lopend onderzoek aan het ITG kadert in een surveillanceproject voor exotische muggen, knijten en teken, gefinancierd door het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV). De populatie van Aziatische tijgermuggen aan de haven van Antwerpen bleek actief te zijn tot in oktober 2013. Daarnaast werd eind november 2013 ook één levende larve van deze exotische mug gevonden in een lading lucky bamboo-planten in de haven van Antwerpen. Importbedrijven voeren deze sierplanten op regelmatige basis rechtstreeks in via zeecontainers uit China.
“Deze mug hebben we liever niet in België aangezien ze verschillende virussen kan verspreiden waaronder gele koorts, knokkelkoorts en chikungunya, al komen deze virussen meestal het land binnen via een geïnfecteerde reiziger,” aldus ITG-biologe Isra Deblauwe.
Aedes albopictus heeft een voorkeur voor menselijk bloed en is heel agressief. Ze komt oorspronkelijk uit Zuidoost Azië, maar veroverde al Amerika en Zuid-Europa en trekt nu noordwaarts richting onze contreien. Als één van de 100 meest invasieve soorten, reist de tijgermug de wereld rond via de handel in goederen, vooral in tweedehandsbanden en lucky bamboo-planten. Het water dat in banden blijft staan of waarin de planten vervoerd worden, is een ideale afzetplaats voor de eitjes van deze muggen.
“Onze noorderburen in Nederland kennen het probleem al een paar jaar en treden daar ook onmiddellijk op door ze te bestrijden met biociden. In ons land zijn deze biociden illegaal en kunnen we momenteel nog niet bestrijden. Een uitzondering op de biociden-wet is hiervoor nodig en dat vraagt tijd,” zegt Deblauwe.
In 2000 is de tijgermug al eens aangetroffen in hetzelfde bandenbedrijf in de buurt van de Antwerpse haven, maar is sindsdien niet meer gesignaleerd ondanks kortetermijn-surveillanceprojecten vanaf 2007. Of de exoot deze keer blijft, zal afhangen van hoe streng de winter in 2014 zal worden. Tot nog toe blijkt immers dat deze exotische mug de winter in onze streken niet kan overleven. Onderzoekers van het ITG zullen hun surveillance op het bedrijf daarom verderzetten aan het einde van de winter om te zien of de eitjes overwinterden. Ook de ladingen lucky bamboo-planten die ons land binnenkomen zullen verder gecontroleerd worden in 2014.
Volksgezondheid
Er is momenteel geen aanleiding tot zorgen over de volksgezondheid. De kans is heel klein dat de geïmporteerde tijgermuggen dragers zijn van virussen, zoals knokkelkoorts of chikungunya. Deze virussen komen meestal het land binnen via een geïnfecteerde reiziger die op zijn beurt de bron kan zijn van een inheemse besmetting, denk maar aan het geval van knokkelkoorts in Frankrijk in oktober vorig jaar. Om overdracht van het virus mogelijk te maken, moeten het virus en de tijgermug dan nog eens op hetzelfde moment op dezelfde plaats aanwezig zijn.
“Momenteel is de populatie van tijgermuggen aan de haven van Antwerpen nog veel te klein en moet ze eerst kunnen overwinteren vooraleer ze kan uitbreiden. De toenemende internationale handel en de opwarming van het klimaat kunnen hier echter in de toekomst verandering in brengen,” waarschuwt Deblauwe.
Daarom is een langetermijn-surveillanceplan op mogelijke importplaatsen in België aangeraden. Ook de registratie van biologische bestrijdingsmiddelen volgens de EU-richtlijnen is een must om de verspreiding van de tijgermug en dus toekomstige uitbraken van voorlopig ongeneesbare ziektes tegen te gaan.
Meer informatie en foto’s:
Hoe kan je de tijgermug herkennen?
Aan de contrasterende zwart-witte kleur, de zwart-wit gestreepte pootjes en monddelen, de witte streep op de rug en zijn kleine gestalte (zie foto 1 – bit.ly/KCwtc3). (Let op, niet te verwarren met de inheemse geringde steekmug (Culiseta annulata) die ook gestreepte pootjes heeft, maar eerder bruinig en heel groot is met gevlekte vleugels (zie foto 2 – bit.ly/1lXwfrD).
Isra Deblauwe zoekt naar larven in oude banden – bit.ly/1gzC39J
ECDC – kaart verspreiding Aziatische tijgermug – bit.ly/1abbUKh
RIVM – Veelgestelde vragen over de tijgermug – bit.ly/K81C6B
Perscontact: Roeland Scholtalbers, hoofd Communicatie, rscholtalbers@itg.be, T: +32 (0)3 247 07 29, M: +32 (0)477 06 83 84
Contactpersonen:
Instituut voor Tropische Geneeskunde (Departement Biomedische Wetenschappen, Vectorbiologie, Veterinaire Entomologie)
Maxime Madder (mmadder@itg.be) 03 247 63 97
Isra Deblauwe (ideblauwe@itg.be) 03 247 65 28
Université de Liège – Gembloux Agro-Bio-Tech (Unité d’Entomologie fonctionnelle et évolutive)
Frédéric Francis (frederic.francis@ulg.ac.be) 081 62 22 83
Slimane Boukraa (s.boukraa@doct.ulg.ac.be) 081 62 24 23
Noot aan de redactie:
Instituut voor Tropische Geneeskunde:
- Het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in Antwerpen, Stichting van Publiek Nut, is een van de belangrijkste instellingen ter wereld voor onderwijs, onderzoek en dienstverlening in de tropische geneeskunde (met inbegrip van aids) en de internationale gezondheidszorg. www.itg.be
- Op het ITG werken 450 mensen, waarvan een groot deel hooggespecialiseerde onderzoekers en technici. Jaarlijks volgen een 500-tal artsen, wetenschappers en verpleegkundigen uit de hele wereld gevorderde studies aan het ITG, en 120 internationale onderzoekers werken er aan een doctoraat. De medische diensten verrichten jaarlijks 40.000 consultaties en geven advies aan honderden andere artsen en ziekenhuizen. De webstek www.reisgeneeskunde.be informeert zo’n 300.000 bezoekers per jaar, in drie talen.
- Het ITG voert ook een omvangrijk programma uit voor capaciteitsversterking in ontwikkelingslanden, in een netwerk met een hele reeks zusterinstellingen in Afrika, Zuid-Amerika en Azië.
Universiteit van Luik – Gembloux Agro-Bio Tech: Opgericht in 1860, en geïntegreerd in de Universiteit van Luik sinds 2009, Gembloux Agro-Bio Tech is een faculteit gewijd aan landbouwwetenschappen en biotechniek. Het biedt bachelor- en masterprogramma’s aan in de biotechniek, afgestemd op de behoeften van studenten op vier belangrijke gebieden van de life sciences: wetenschap en milieutechnologieën, beheer van bossen en natuurgebieden, landbouw, chemie en bio-industrie. De faculteit heeft een totaal van 1.520 studenten, waarvan 36% buitenlandse studenten.